Đề nghị ưu tiên vốn đầu tư cho khoa học công nghệ trong sản xuất Vắc xin Covid-19

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tuấn Anh - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội (thuộc Đoàn ĐBQH tỉnh Long An) phát biểu tại phiên thảo luận

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cho biết, trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay, một số bộ, ngành đã đẩy mạnh đầu tư và ứng dụng KH&CN trong phòng, chống dịch Covid-19. Kết quả đầu tư thể hiện như đã có nhiều nghiên cứu quan trọng về dịch tễ học, chế tạo bộ KIT phát hiện SARS-CoV-2, sản xuất vắc xin phòng Covid, sản xuất robot, máy thở, sản phẩm truy vết, kiểm soát ca bệnh và hỗ trợ điều trị,... Cũng tại kỳ họp này, theo báo cáo của Mặt trận Tổ quốc, cử tri và Nhân dân đề nghị đẩy nhanh hơn nữa việc nghiên cứu, phát triển, sản xuất vắc xin Covid-19 trong nước. Điều này cho thấy việc đầu tư, ứng dụng KH&CN trong bối cảnh hiện nay, trước mắt là phòng, chống Covid-19 là hết sức cấp thiết, đáp ứng nguyện vọng của cử tri và Nhân dân.

Tuy nhiên, cử tri quan tâm một số vấn đề, đó là việc đầu tư, sử dụng vốn nhà nước cho KH&CN thời gian qua và trong phòng, chống Covid-19 có vướng mắc gì? Đã tận dụng được hết các nghiên cứu cho phòng, chống dịch bệnh và sản xuất vắc xin chưa? Cần tăng cường giám sát của Quốc hội đối với việc đầu tư, sử dụng vốn nhà nước cho KH&CN để phòng, chống Covid-19 như thế nào, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh và chỉ rõ:

Thứ nhất, về sử dụng vốn nhà nước, ưu đãi thuế cho nghiên cứu khoa học

Trong giai đoạn 2016-2020, chi ngân sách cho KH&CN không đạt chỉ tiêu 2% tổng chi NSNN. Điều này phần nào ảnh hưởng đến vai trò vốn mồi của đầu tư công trong thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân, không thúc đẩy hợp tác công tư trong nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ. Bên cạnh những hạn chế thu chi ngân sách, vướng mắc lớn nhất và chưa có tiếng nói chung giữa người làm khoa học và người quản lý tài chính trong một số vấn đề như: Nhiều nội dung còn mang tính hành chính, sử dụng quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp đầu tư cho đổi mới công nghệ còn vướng mắc, chuyển giao kết quả phát triển nghiên cứu từ nguồn vốn từ nhà nước cho doanh nghiệp còn chậm, chưa có quy định cụ thể việc sử dụng ngân sách chi trả cho thử nghiệm lâm sàng, một số cơ chế ưu đãi thuế khó thực hiện do chưa đồng bộ.

Thứ hai, về đánh giá hiệu quả đầu tư cho nghiên cứu khoa học trong phòng, chống dịch bệnh và sản xuất vắc xin

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh nhấn mạnh, cử tri đánh giá cao việc Bộ KH&CN đã có tầm nhìn khi xây dựng một số nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản từ những năm 2011, như chương trình KH&CN trọng điểm cấp Nhà nước giai đoạn 2011-2015 về nghiên cứu phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học; công nghệ tiên tiến phục vụ bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Theo đó, dự kiến sản phẩm của chương trình này là sản xuất một số vắc xin và sinh phẩm y tế đạt tiêu chuẩn các nước tiên tiến (vắc-xin tái tổ hợp). Tuy nhiên, cử tri quan tâm về việc kết quả nghiên cứu và sản phẩm của những nhiệm vụ nói trên có đạt được yêu cầu phê duyệt không? Và kết quả nghiên cứu này đã đóng góp gì cho phòng, chống dịch? Những nhiệm vụ nghiên cứu khác liên quan việc phòng, chống dịch bệnh hiện ra sao,… Những vấn đề này phải được báo cáo để làm rõ hơn hiệu quả đầu tư từ ngân sách nhà nước cho KH&CN trong phòng, chống dịch bệnh.

Thứ ba, về giám sát của Quốc hội đối với việc đầu tư và sử dụng vốn nhà nước cho KHCN trong phòng, chống dịch Covid

Việc giám sát của Quốc hội đối với việc đầu tư, sử dụng vốn nhà nước cho KH&CN trong phòng chống dịch bệnh: Mấy tháng gần đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chủ tịch Quốc hội đã chỉ đạo Quốc hội kịp thời một số cơ quan của Quốc hội như: Ủy ban Kinh tế, Ủy ban tài chính ngân sách, Ủy ban xã hội, Ủy ban Khoa học Công nghệ môi trường nghiên cứu, báo cáo nhiều nội dung liên quan đến dịch bệnh, trong đó có sử dụng vốn nhà nước cho phòng, chống dịch Covid-19 như: Mua/nhập khẩu nghiên cứu sản xuất vắc xin phòng Covid-19, hỗ trợ người lao động mất việc làm do ảnh hưởng Covid-19, hỗ trợ về ứng dụng, hỗ trợ người lao động, người lao động gặp khó khăn và gần đây nhất là các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19.

Riêng Ủy Ban KH, CN&MT của Quốc hội được giao nhiệm vụ đánh giá việc thực hiện chính sách pháp luật về KH&CN trong phòng, chống Covid-19. Như vậy, theo nội dung được Quốc hội triển khai là rất đúng, đúng vấn đề, thể hiện sự đồng hành giữa Quốc hội với Chính phủ, sự chủ động kịp thời và đúng chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội.

Trên cơ sở phân tích nêu trên, ĐBQH Nguyễn Tuấn Anh thuộc Đoàn ĐBQH tỉnh Long An đã đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp cụ thể:

Đối với Quốc hội: Xem xét bố trí ngân sách giai đoạn 2021-2025 và hàng năm, xem xét tiếp tục bố trí ưu tiên vốn kịp thời cho nghiên cứu KH&CN trong phòng, chống dịch bệnh nguy hiểm với vắc xin trên động vật và người, trước mắt là nguồn vốn cho KH&CN trong sản xuất vắc xin Covid-19, đại biểu đề nghị bổ sung nội dung này Điều 1 dự thảo Nghị quyết đầu tư công trung hạn.

Đối với Chính phủ: Chỉ đạo sớm giải quyết các vướng mắc liên quan đến cơ chế ưu đãi thuế đầu tư ngân sách nhà nước, tâp trung nguồn lực KH&CN; Nghiên cứu xây dựng các cơ chế đột phá vượt trội, các chính sách về thuế, cơ chế đầu tư mạo hiểm, huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội cho việc đầu tư KH&CN nói chung và trong phòng, chống dịch bệnh nói riêng.

Đặc biệt, trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Khóa XVI, đề nghị ưu tiên xây dựng trung tâm nghiên cứu và sản xuất vắc xin Quốc gia để phòng bệnh trong dài hạn. Đối với Bộ Khoa học và Công nghệ, đề nghị rà soát công khai kết quả các nhiệm vụ nghiên cứu liên quan đến công tác phòng, chống dịch bệnh, việc công khai này giúp đại biểu Quốc hội và cử tri giám sát hiệu quả của KH&CN. Việc Quốc hội xem xét bổ sung một số biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 là thể hiện sự đồng hành của Quốc hội với hệ thống chính trị. Tuy vậy, đây là những giải pháp mang tính ngắn hạn, cần có giải pháp căn cơ, tổng thể, trong đó có việc tăng cường hiệu quả đầu tư vốn nhà nước cho KH&CN để góp phần phòng, chống dịch bệnh hiệu quả hơn trong tương lai./.

Kiến Quốc