Minh họa: Internet
Ai thường đi qua con đường này đều quen với hình ảnh một bà cụ ngồi bên bậu cửa, đôi mắt nheo nheo trông ra cánh cổng tre xập xệ. Ánh hoàng hôn vàng vọt hắt lên khuôn mặt soi rõ những nếp buồn lô xô. Mấy ngày liền, không thấy bóng bà, hàng xóm gõ cửa mới biết bà bị bệnh. Bà có một đứa con trai. Nó đi thì không sao chứ mỗi lần về lại cãi nhau với mẹ. Đằng sau tiếng nẹt pô khét lẹt là gương mặt thẫn thờ của người phụ nữ đã ở cái tuổi thất thập cổ lai hy.
Người ta nói, phụ nữ tuổi Dần cao số. Đã có nhiều người đàn ông bước chân vào cuộc đời bà rồi lại lặng lẽ ra đi. Cuối cùng, bà phó mặc số phận, gật đầu theo một người qua lời mai mối, thế mà đến ngày cưới, ông ấy lại bặt vô âm tín. Ánh mắt ái ngại, lời gièm pha bủa vây lấy người đàn bà quá lứa lỡ thì ôm bụng bầu lùm lùm dưới lớp váy cưới.
Bà sinh khó. Ngày ấy tưởng rằng chỉ giữ được con mà mất mẹ. Đứa bé sinh thiếu ngày, thiếu tháng nên khó nuôi, khóc dạ đề liên miên. Bà chẳng nhớ nổi mình thức trắng bao nhiêu đêm để chăm con, cứ đặt xuống là thằng bé khóc ré lên. Bầu ngực bà tóp khô không có một giọt sữa, phải cho con hay bú thép các bà quanh xóm.
Thằng bé càng lớn càng ngỗ nghịch. Nhiều lần bà giận quá đánh nó mấy cây rồi lại ôm con khóc sụt sùi. Đang học lớp 11, nó tuyên bố một câu xanh rờn: “Nghỉ học. Nghèo quá học làm gì!”. Nó nói lên thị trấn làm bảo vệ cho một quán karaoke.
Một ngày như mọi ngày, bà vuốt phẳng phiu những tờ tiền vừa được trả công, mở tủ, lần giở từng mép áo, túi quần tìm cái ví bằng vải nhung nhưng chẳng thấy đâu. Bà dáo dác đứng lên, ngồi xuống, đi ra, chạy vào, ngó nghiêng, lục lọi từng ngóc ngách trong nhà. Thôi đúng rồi, chỉ có thằng con trai trời đánh của bà “trồng khoai đất này”. Hôm qua nó về, ngọt nhạt xin tiền mua xe máy. Bà thẫn thờ như mất hồn. Số tiền ấy định bụng mua lúa giống cho vụ sau.
Bà đang lúi húi gom mớ rơm phơi ngoài sân thì nghe tiếng gọi giật từ đằng sau. “Bà Nhàn, thằng Hải nhà bà bị công an bắt… trên thị trấn”. Mặt xám ngoét, bà luýnh quýnh: “Sao cơ? Thằng Hải nhà tôi á? Có đúng là nó không? Mà ở đâu hả thím?”. Bà lật đật chạy vào nhà, lận mấy đồng bạc trong túi áo rồi vội cắp nón đi mê. Đến nơi, bà cứ nắm chặt tay mấy anh công an, khẩn khoản: “Thằng Hải nhà tôi trót dại có một lần, xin các anh đừng bắt nó. Tôi sẽ dạy dỗ nó cẩn thận”.
… Con trai bà được đưa vào trại cai nghiện hơn hai năm. Tháng nào bà cũng bắt xe khách lên thăm nó. Hình ảnh bà lão tóc hoa râm, búi cao sau đầu, hốc mắt sâu hoẳm, tay xách nách mang đủ thứ, lầm lũi lê từng bước dưới ánh nắng chao chát đã quá quen thuộc với cán bộ của trại. Bà đếm từng ngày chờ con trở về. Một sớm, ban mai nứt ra mùi lúa mới, thằng con trai về thật như ý nguyện của bà. Nó có da có thịt, rắn rỏi hơn.
Bà mừng mừng tủi tủi nhưng không dám khóc cũng chẳng dám chạy ra ôm con. Ngay từ khi mới mười ba, mười bốn tuổi, nó đã vùng vằng đẩy tay bà ra mỗi khi bà kéo nó vào lòng. Bà nhìn nó từ đầu đến chân. Suốt hai năm qua, ngày nào bà cũng thắp hương cầu nguyện. Miễn là con trai về nhà khỏe mạnh thì bà chết cũng nhắm mắt được rồi.
Vừa về, nó đã vác cuốc ra vườn làm cỏ, đóng lại chân ghế lung lay. Vừa lui cui dọn, nó vừa lẩm bẩm: “Trơn trượt thế này, đêm hôm múc nước, không cẩn thận là té chết”. Nhìn những giọt mồ hôi thi nhau lăn dài trên tấm lưng trần của thằng con trai, bà khấp khởi mừng trong lòng.
Bà chân thấp chân cao đi chợ mua mớ rau mồng tơi và vài con cua đồng. Bữa nào có canh mồng tơi nấu cua đồng là nó vét hết nồi cơm. Tối hôm ấy, mâm cơm dọn ra thềm. Gió khua tán cau xào xạc, ánh trăng tráng bạc khoảnh sân mấp mô. Phải cả chục năm rồi, bà với con trai mới ngồi ăn cơm chung như thế. Bà ngẩn người nhìn con “và lấy và để” chén cơm. “Mẹ ăn đi!”. Giọt nước mắt nóng rịn ra từ khóe mắt khô nứt nẻ của bà khi nghe con nói câu ấy. Kỳ lạ thật, chẳng phải lời yêu thương gì nhưng sao bà xúc động đến vậy.
Cơm nước xong xuôi, nó lục dưới đáy ba lô một cuốn sách dày cộp, nằm trên võng nghiêng đầu đọc chăm chú. Bà đơm nút áo bị sứt, tí tí lại ngước lên nhìn thằng con trai.
- Con tính vay ngân hàng mua bò về nuôi.
- Mẹ tiết kiệm được một ít. Mẹ đưa con, còn bao nhiêu thì vay.
- Thôi, mẹ để mà phòng thân.
Bà chân thấp chân cao bước vào buồng. Một lát sau trở ra với cái phong bì nhàu nhĩ trên tay.
- Mẹ để dành đây là chờ ngày con về.
Nó đẩy ra nhưng bà nhất quyết dúi vào tay.
- Cứ cầm lấy! Mẹ khỏe lắm, còn lâu mới cần tới. Con tu chí làm ăn là mẹ mừng rồi!
Đôi mắt sâu thẳm của bà lấp lánh niềm vui.
Nó lặn lội sang tận tỉnh bên mua một cặp bò giống. Về, nó chặt cây dựng cái chuồng, lợp lá. Tờ mờ sáng, nó đã lục tục dậy đi cắt cỏ. Ngắm hai con bò phổng phao, lông bóng mượt, mẹ con nhìn nhau cười hạnh phúc. Tối nào ngồi bện chổi, bà cũng lẩm nhẩm tính chuyện sang năm xuất bán lứa bò đầu tiên lấy tiền cưới vợ cho thằng Hải rồi thì lợp lại cái mái nhà…/.
Đào Mạnh Long