Về với cội nguồn dân tộc

Tri ân công đức tổ tiên

Ngàn đời nay, người Việt đã lập đền thờ và thờ cúng bậc Tổ chung của mình - các vua Hùng tại non thiêng Nghĩa Lĩnh (xã Hy Cương, TP.Việt Trì, tỉnh Phú Thọ). Các ngôi đền Hạ, đền Trung, đền Thượng, đền Giếng thuộc Khu di tích lịch sử Đền Hùng ra đời gắn với quá trình phát triển của các làng xã quanh khu vực. Từ đỉnh Nghĩa Lĩnh - Trung tâm thờ tự các vua Hùng đầu tiên, theo dòng chảy thời gian, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương dần dần lan tỏa tới các địa phương khác. Đầu tiên là các vùng đất quanh chân núi Nghĩa Lĩnh như đình làng Cổ Tích, đình làng Trẹo, đình làng Cả…, sau đó lan tỏa khắp địa bàn Phú Thọ, Vĩnh Phúc, hầu như huyện, thị xã, thành phố nào cũng có những ngôi đền thờ Hùng Vương, vợ con tướng lĩnh thuộc thời đại Hùng Vương, rồi lan tỏa ra các tỉnh, thành trong cả nước, tập trung ở các tỉnh Đồng bằng Bắc Bộ, miền Trung và tiến sâu vào đất phương Nam theo dấu chân mở cõi của người Việt.

Đoàn dâng hương tưởng niệm các vua Hùng (năm 2022)

Trong tiến trình lịch sử đấu tranh giữ nước của dân tộc, Đền Hùng luôn được các triều đại và người dân gìn giữ, hương khói phụng thờ. Từ khi nước nhà được độc lập đến nay, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta luôn đặc biệt quan tâm đến việc thờ tự các vua Hùng và đầu tư nguồn kinh phí nhằm tu bổ, tôn tạo Di tích lịch sử Đền Hùng ngày càng khang trang, xứng tầm là nơi thờ tự tổ tiên chung của dân tộc. Theo số liệu thống kê của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, hiện nay, trong cả nước có 1.417 di tích thờ Hùng Vương và vợ con, tướng lĩnh thuộc thời đại Hùng Vương. Riêng trên địa bàn tỉnh Phú Thọ có 345 di tích gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, trong đó có 249 di tích đang thờ tự. Phú Thọ là tâm điểm của thực hành tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương với những hoạt động lễ - hội diễn ra trang nghiêm, thành kính tại các ngôi đền trên núi Hùng và các di tích thờ Hùng Vương ở tỉnh, thu hút hàng triệu đồng bào cả nước và kiều bào tham gia trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng hàng năm.

Diễn xướng dân gian của đồng bào dân tộc Mường tại trại văn hóa Thanh Sơn

Ngày 06/12/2012, tại kỳ họp thứ 7 của Tổ chức UNESCO, với sự đồng thuận của 24/24 nước trong Ủy ban liên Chính phủ thực hiện Công ước 2003 UNESCO đã chính thức thông qua đề cử và vinh danh "Tín ngưỡng Thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ" là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là sự kiện có ý nghĩa rất quan trọng đối với dân tộc Việt Nam trong việc tôn vinh giá trị đại diện của Tín ngưỡng thờ cúng các vua Hùng - Ông Tổ chung của cả dân tộc trước nhân loại, thể hiện sức mạnh đại đoàn kết trong quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước hàng ngàn năm của dân tộc ta.

Xuyên suốt chiều dài lịch sử hàng ngàn năm, lan tỏa mạnh mẽ vượt qua biên giới quốc gia, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã và đang trở thành điểm tựa tâm linh, giá trị văn hóa truyền thống, sợi dây kết nối bền chặt để “cả nước hướng về Đền Hùng và từ Đền Hùng nhìn ra cả nước”, con Lạc, cháu Hồng chung vai góp sức gìn giữ, phát triển giang sơn giàu đẹp, thỏa ước nguyện tiền nhân.

Đặc sắc các hoạt động tại lễ hội

Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm 2023 do UBND tỉnh Phú Thọ chủ trì diễn ra từ ngày 20/4 đến 29/4/2023 (tức từ ngày 01/3 đến hết 10/3 Âm lịch) trên không gian trải rộng từ Khu di tích lịch sử Đền Hùng đến TP.Việt Trì. Quan điểm chỉ đạo của tỉnh Phú Thọ là tổ chức phần lễ bảo đảm trang nghiêm, trọng thể, mang tính cộng đồng sâu sắc; gắn các hoạt động hội phong phú nhằm tôn vinh di sản Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ và Hát Xoan Phú Thọ với các hoạt động vui tươi, lành mạnh, giáo dục truyền thống, hướng về cội nguồn, văn minh, tiết kiệm; bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; kết hợp hài hòa giữa các hoạt động văn hóa dân gian truyền thống và hiện đại, tạo sức lan tỏa rộng rãi.

Hát Xoan phục vụ du khách tại đình Hùng Lô

Theo đó, phần Lễ bao gồm: Lễ giỗ Đức Quốc Tổ Lạc Long Quân và dâng hương tưởng niệm Tổ Mẫu Âu Cơ ngày 25/4/2023 (ngày 06/3 Âm lịch); Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương và dâng hoa tại Bức phù điêu “Bác Hồ nói chuyện với cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn Quân Tiên phong” ngày 29/4/2023 (ngày 10/3 Âm lịch); Lễ dâng hương tưởng niệm các vua Hùng của các huyện, thành phố, thị xã trong tỉnh Phú Thọ, các địa phương, tổ chức và cộng đồng từ ngày 20/4 đến 29/4/2023 (từ ngày 01/3 đến 10/3 Âm lịch). Phần Hội gồm nhiều hoạt động đặc sắc, độc đáo với trọng tâm là Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ: Khai mạc Lễ hội Đền Hùng và Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm 2023 và Tuần lễ di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh vào ngày 21/4/2023 (ngày 02/3 Âm lịch) tại quảng trường Hùng Vương - TP.Việt Trì với chương trình nghệ thuật chào mừng cùng các hoạt động trình diễn di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh; Hội thảo quốc tế “Diễn đàn du lịch, văn hóa, di sản và sự phát triển bền vững Việt Nam” tại Trung tâm hội nghị tỉnh Phú Thọ;... Cùng với đó, trong khuôn khổ lễ hội còn diễn ra các hoạt động: Triển lãm “Di sản văn hóa, du lịch các vùng kinh đô Việt Nam”; trưng bày tư liệu, hiện vật về lễ hội và tín ngưỡng thời đại Hùng Vương; triển lãm ảnh nghệ thuật với chủ đề Quê hương, con người Phú Thọ; chương trình Hát Xoan làng cổ phục vụ khách du lịch; cùng rất nhiều hoạt động đặc sắc khác.

Thi giã bánh dầy trong Giỗ Tổ

Tiếp tục khẳng định quyết tâm xây dựng Lễ hội Đền Hùng là lễ hội mẫu mực của cả nước, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, Trưởng ban Tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần lễ Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm 2023 - Hồ Đại Dũng cho biết: “Sau 3 năm chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 khiến nhiều hoạt động bị thu hẹp, Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng năm nay được triển khai với nhiều điểm mới hấp dẫn, qua đó, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu hành hương về nguồn cội của đồng bào trên mọi miền đất nước và kiều bào ở nước ngoài. Với mục tiêu tổ chức ngày càng tốt hơn các hoạt động của lễ hội, nhằm gìn giữ bản sắc truyền thống, tạo ấn tượng đẹp với đồng bào, du khách, tỉnh đã chủ động triển khai nhiều hoạt động, bảo đảm phần Lễ được tổ chức trang nghiêm, trọng thể, mang tính cộng đồng, văn minh, tiết kiệm, giáo dục truyền thống hướng về cội nguồn. Các hoạt động phần Hội gắn kết chặt chẽ với du lịch, tạo thành các chuỗi hoạt động Tuần Văn hóa - Du lịch, thể hiện bản sắc văn hóa độc đáo vùng Đất Tổ, tạo sức hấp dẫn, thu hút khách du lịch, quảng bá rộng rãi tiềm năng, thế mạnh tài nguyên du lịch văn hóa Phú Thọ. Tỉnh đã huy động cao nhất các nguồn lực xã hội hóa bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho đồng bào và du khách thập phương”.

Đền Hùng hội mở, hành hương về non thiêng Nghĩa Lĩnh thành kính thắp nén tâm nhang tri ân công đức Vua Tổ và các bậc tiền nhân đã có công dựng nước, mỗi con Lạc, cháu Hồng lắng đọng trong tâm khảm niềm tự hào nguồn cội, tự tôn dân tộc để thêm niềm tin, trách nhiệm với di sản cha ông đã trao truyền…/.

Vũ Thanh