Tủ sách ước mơ

Thảo đặt chân đến điểm trường vào một chiều cuối thu, khi gió heo may bắt đầu trườn qua những dải núi trập trùng, mang theo cái se lạnh mỏng manh len lỏi vào từng kẽ đá, từng mái nhà đã bạc màu thời gian. Ngôi trường nhỏ bé nằm lọt thỏm trên sườn đồi hoang vu, chỉ vỏn vẹn vài dãy nhà cấp bốn xiêu vẹo, lớp tôn gỉ sét kêu lạch cạch mỗi khi gió thổi mạnh. Đám trẻ vùng cao, má đỏ au vì gió lạnh, nép mình bên khung cửa lớp, ánh mắt tròn xoe vừa ngỡ ngàng, vừa hiếu kỳ nhìn cô giáo mới đến.

Ảnh minh hoạ

Giữa khung cảnh ấy, Thảo cảm thấy tim mình khẽ chùng xuống, không phải bởi cái lạnh mà bởi cảm giác khó gọi thành tên. Mọi thứ nơi đây đều quá khác so với hình dung của cô, chỉ có tiếng gió, tiếng lá khô xào xạc và ánh nhìn rụt rè của những đứa trẻ khiến trái tim cô bất chợt se lại. Nhưng chính trong khoảnh khắc ấy, giữa mảnh đất hoang hoải và hương gió núi rừng se sắt, Thảo thấy lòng dịu đi. Ánh mắt trẻ thơ, dù ngập ngừng, dù bỡ ngỡ vẫn ánh lên những tia sáng lấp lánh của sự chờ mong. Thảo chợt hiểu, mình đến đây không chỉ để dạy chữ mà còn gieo hy vọng, thắp lên những ước mơ nhỏ bé trong tim lũ trẻ. Dù con đường phía trước chắc chắn còn nhiều khó khăn nhưng bước chân của cô không còn chông chênh như lúc mới đi qua con dốc dẫn vào trường.

Ngay trong buổi học đầu tiên, Thảo nhận ra những đứa trẻ nơi đây không chỉ thiếu quần áo lành lặn, không chỉ chịu cái đói len lỏi vào từng bữa trưa đạm bạc mà còn thiếu cả những điều tưởng chừng như nhỏ bé nhất là những cuốn sách. Trong lớp học im phăng phắc, cô thấy các em cắm cúi chép bài từ những trang sách giáo khoa cũ kỹ, giấy đã ố vàng, góc bìa nhàu nhĩ, thậm chí có quyển được chắp vá bằng băng keo. Có em chẳng có sách, đành ngồi ghé sát vào bạn, từng đôi mắt cùng dõi theo một dòng chữ, từng cái đầu nhỏ chụm lại bên nhau trong ánh sáng le lói lọt qua khung cửa sổ cũ nát.

Và rồi, khi cô cất giọng kể câu chuyện về “Dế Mèn phiêu lưu ký”, những ánh mắt rụt rè phút chốc bừng lên, long lanh như thể đang trông thấy cả một thế giới phiêu lưu đầy màu sắc mở ra trước mắt. Trong cái lớp học đơn sơ ấy, giữa bốn bức tường phủ rêu và gió thổi hun hút, trí tưởng tượng của các em như cất cánh, vượt ra khỏi những con dốc mù sương, khỏi những mái nhà vách nứa, bay đến một chốn xa xôi nơi Dế Mèn dũng cảm đang bắt đầu chuyến hành trình của riêng mình.

- “Cô ơi, con Dế Mèn… nó có thật không ạ?” - Một cậu bé ngập ngừng, ánh mắt trong veo, bàn tay nhỏ xíu khẽ kéo vạt áo Thảo.

Lòng Thảo nhói lên một cách khó tả. Những đứa trẻ này đã quá quen với việc trèo đèo, lội suối, đi rừng, chăn trâu, hái rau, vậy mà lại chưa một lần được cầm trong tay cuốn truyện, chưa từng biết đến cảm giác lật từng trang sách, chìm vào một thế giới chỉ có riêng mình và những câu chữ. Không muốn những đôi mắt sáng ấy mãi chỉ mường tượng về thế giới bên ngoài qua lời kể giữa tiết học, Thảo muốn các em được chạm, được thấy, được mơ. Một thư viện nhỏ, dù chỉ vài kệ sách đơn sơ kê bên tường đất cũng có thể là cánh cửa mở ra muôn vàn chân trời mới. Và ngay khoảnh khắc ấy, trong lớp học nghèo nơi rẻo cao, Thảo thầm hứa phải mang đến cho các em một tủ sách thật sự.

Nhưng mọi chuyện, dĩ nhiên, không hề dễ dàng.

Lần đầu tiên cô Thảo trình bày ý tưởng với thầy hiệu trưởng - người gắn bó nhiều năm với vùng đất này khẽ thở dài, giọng trầm buồn:

- Sách quý thật đấy cô Thảo ạ!… nhưng ở đây khó lắm! Mình còn lo chưa xong bữa ăn, manh áo cho tụi nhỏ. Với lại, ai mà gửi sách lên tận đây. Đường đi vất vả thế kia mà…

Thảo cắn nhẹ môi. Cô hiểu. Ở nơi này, từng gói mì cũng là quà quý, từng đôi dép lành là điều xa xỉ. Cô nhớ lại quãng đường mình đã đi, hơn trăm cây số từ miền xuôi, qua những đoạn đường đất trơn trợt, lầy lội vào mùa mưa, bụi mù mịt trong những ngày nắng hanh. Có khúc xe không thể qua, cô phải đi bộ cả giờ, mang theo
chiếc ba lô nặng trĩu hành trang và nỗi băn khoăn. Nhưng nếu chỉ vì khó khăn mà dừng lại thì liệu những đứa trẻ nơi đây sẽ còn bao nhiêu lần được chạm vào một thế giới khác, ngoài con dốc, ruộng nương và mái nhà vách đất?

Những ngày sau đó, cô miệt mài viết thư. Cô gửi về cho những người bạn cũ, đồng nghiệp xa xôi, cho cả những địa chỉ từ thiện cô tìm được qua mạng mỗi lần tranh thủ lên thị trấn bắt sóng. Trong những dòng thư mộc mạc, cô kể về đôi mắt long lanh của lũ trẻ khi nghe cô đọc sách, về đôi bàn tay bé xíu nâng niu từng trang sách cũ như báu vật và về khát khao trong trẻo được học, được biết nhiều hơn về thế giới ngoài kia.

“A Lù, ngày… tháng… năm…

Gửi những người bạn thân yêu!

Khi viết những dòng này, tôi đang ngồi trong căn phòng nhỏ của mình giữa một vùng đất xa xôi, nơi những triền núi Tây Bắc nối nhau trùng điệp. Nơi đây, có một ngôi trường nhỏ nép mình bên sườn đồi và trong đó là những đứa trẻ chưa một lần được cầm trọn vẹn một cuốn truyện cổ tích.

Các bạn có tin không? Có em nhỏ đã ngơ ngác nhìn tôi khi tôi nhắc đến “Dế Mèn phiêu lưu ký”. Có em ngồi lật từng trang sách cũ mèm, bìa rách, giấy vàng ố mà phải truyền tay nhau dùng suốt cả năm học. Vậy nên, mỗi lần tôi kể chuyện, tôi thấy trong ánh mắt các em hiện lên một khao khát âm thầm mà mãnh liệt: Được đọc, được biết, được mơ những giấc mơ vượt khỏi bản làng heo hút này. Nhưng tôi hiểu, các em cần nhiều hơn thế. Các em cần được tự tay lật giở từng trang sách, cần được bước vào thế giới của những câu chuyện xa xôi mà gần gũi, của những chuyến phiêu lưu không giới hạn bởi địa hình, hoàn cảnh hay tuổi thơ thiếu thốn.

Vì vậy, hôm nay, tôi viết bức thư này gửi đến các bạn. Nếu trong góc nhà bạn có một cuốn sách cũ, một truyện tranh đã từng làm bạn mỉm cười, xin đừng để nó nằm yên mãi trên giá. Hãy để những đôi bàn tay nhỏ nơi đây được chạm vào tri thức. Hãy để những ánh mắt ấy được một lần sáng lên vì phép màu của con chữ.

Chỉ một cuốn sách cũng có thể làm thay đổi cả một tâm hồn non trẻ.

Chỉ một tủ sách nhỏ thôi - cũng có thể mở ra cả một tương lai.

Tôi và những đứa trẻ nơi bản nghèo này, đang ngóng chờ một điều kỳ diệu như thế.

Từ tận đáy lòng mình, xin cảm ơn!

Thảo”.

Rồi một ngày, điều kỳ diệu cuối cùng cũng gõ cửa, một nhóm sinh viên tình nguyện từ Hà Nội liên hệ với cô. Họ nói đã đọc được bức thư, đã nghe câu chuyện về những ánh mắt trẻ thơ khát khao tri thức. Họ muốn quyên góp sách và tự mình mang lên tận nơi. Thảo lặng người. Niềm vui đến đột ngột khiến cô suýt bật khóc giữa lớp học. Cô nhìn lũ trẻ đang lúi húi viết bài, tưởng tượng đến khoảnh khắc từng cuốn sách sẽ được đặt vào tay các em, tưởng tượng ánh mắt các em sáng lên lần nữa vì vui sướng.

Thế nhưng, ngày nhóm sinh viên xuất phát, trời bất ngờ đổ cơn mưa lớn. Những con đường vốn đã khó đi nay hóa lầy lội, trơn trợt. Chiếc xe chở sách sa lầy giữa đoạn đường rừng, không cách gì tiến lên được. Họ đành phải dừng lại, che bạt trú mưa, chờ đợi. Thảo không thể giấu nổi sự bồn chồn. Cả buổi chiều hôm đó, cô không thể đứng yên. Hết đi ra rồi lại quay vào, mắt cứ dõi về con đường mờ mịt mưa xa. Đêm đến, tiếng mưa rơi lộp độp trên mái tôn như gõ vào tim cô từng nhịp lo âu. Và rồi, tin nhắn đến: “Cô ơi! bọn em xin lỗi… Trời mưa quá lớn, đường sạt lở, xe không thể đi tiếp được. Bọn em buộc phải quay về”.

Cô lặng người, ngồi thẫn thờ bên bàn, ánh mắt trôi vô định về phía góc lớp học tối. Trong lòng là một khoảng trống nghẹn ngào, cảm giác mọi nỗ lực đang bị vùi lấp dưới bùn đất, giữa nơi rừng núi lúc nào cũng như thử thách lòng người. Sáng hôm sau, khi mưa vừa ngớt, bầu trời còn vương hơi lạnh và ẩm ướt, Thảo bước vào lớp, nhẹ nhàng hỏi: “Ai muốn có sách để đọc nào?”.

Cả lớp như bừng tỉnh. Những cánh tay nhỏ xíu đồng loạt giơ cao như những búp măng non vươn lên sau cơn mưa. Đôi mắt các em rực sáng, không phải vì tò mò mà vì khát vọng thực sự đang được gọi tên.

- Vậy thì chúng ta sẽ tự đi lấy sách nhé các con!

Lần này, bọn trẻ reo vang như làn sóng nhỏ lan khắp lớp học. Và thế là, một đoàn quân tí hon nhưng gan dạ, sẵn sàng lên đường. Họ đội nón lá, quấn áo mưa bằng bao tải cũ, có em đi chân đất, có em cõng theo em nhỏ, quàng một chiếc khăn ướt sũng nước. Con đường rừng vẫn trơn trợt, vết bánh xe hôm qua còn in hằn dưới lớp bùn nhão. Nhưng chẳng ai kêu than. Không đứa trẻ nào lùi lại. Những bước chân nhỏ nhưng dứt khoát bởi thứ đang chờ phía trước không chỉ là những cuốn sách mà là một thế giới mới.

Khi cả nhóm đến điểm hẹn, trước mắt là những thùng sách được chất cao ngất, gọn gàng giữa nền đất ẩm. Lũ trẻ như
vỡ òa, những tiếng reo vang lên, líu ríu như bầy chim non vừa thấy tổ đầy quả chín. Cả nhóm ùa tới, tíu tít mở từng thùng, đôi mắt tròn xoe nhìn từng cuốn sách như nhìn một phép màu vừa rơi xuống từ bầu trời. Một cô bé ôm chặt lấy quyển "Hoàng tử bé", áp vào ngực như sợ ai đó giành mất, thì thầm: “Cô ơi, đẹp quá! Sách mới quá!”.

Cô Thảo bật cười, một nụ cười xen lẫn nước mắt. Chỉ là một cuốn sách thôi lại được nâng niu như báu vật. Trong khoảnh khắc ấy, cô biết tất cả những mệt mỏi, những lần bị từ chối, những chặng đường lầy lội đều là xứng đáng.

Chiều hôm ấy, dưới ánh nắng yếu ớt sau mưa, đoàn học trò nhỏ cùng nhau khiêng từng thùng sách vượt rừng trở về. Thùng sách nặng, bùn vẫn còn dính bết dưới chân nhưng không một ai than vãn. Vì hôm nay, các em không chỉ mang sách về mà còn mang theo cả hy vọng, cả những giấc mơ được chạm tay vào. Từ hôm đó, tủ sách ước mơ chính thức ra đời. Thảo tự tay sơn lại một góc lớp, đóng thêm giá, dán tên từng ngăn bằng giấy màu. Và rồi, mỗi ngày, vào giờ ra chơi, lũ trẻ lại ùa đến góc tủ sách như ong về tổ mật, chuyền tay nhau từng cuốn, đọc chăm chú đến mức quên cả tiếng trống. Có đứa lần đầu biết đến nàng Bạch Tuyết, lần đầu theo chân Tom Sawyer đi phiêu lưu.

Và rồi, một ngày nọ, cô Thảo bắt gặp một em nhỏ đang lúi húi viết sau lớp học. Em giấu kín một cuốn sổ tay với những dòng chữ nguệch ngoạc về câu chuyện đầu đời do chính em tưởng tượng ra. Cô lặng người bởi khi một đứa trẻ bắt đầu viết nghĩa là đã bắt đầu tin rằng mình cũng có thể tạo ra thế giới của riêng mình.

Một buổi chiều, khi nắng đang nhạt dần sau dãy núi xa, cậu bé từng ngơ ngác hỏi cô về Dế mèn phiêu lưu ký bỗng chạy đến, thì thầm: “Cô ơi! Lớn lên con cũng muốn viết sách như bác Tô Hoài. Con sẽ viết về con dế mà con bắt được trong vườn nhà con”.

Thảo khựng lại, rồi cúi xuống xoa đầu cậu bé. Trong ánh mắt trong veo kia không còn là sự ngây thơ đơn thuần nữa mà là một mầm mơ ước đang khe khẽ nhú lên giữa đất trời cằn cỗi. Có lẽ, một cuốn sách không thể thay đổi cuộc đời ai ngay lập tức nhưng một tủ sách, một thói quen đọc sách có thể mở ra cả một chân trời. Và ở nơi rẻo cao này, giữa sương mù và những con dốc hun hút, những giấc mơ bé nhỏ đang dần được chắp cánh. Không ồn ào, không vội vã mà lặng lẽ bay lên như cánh dế trong vườn cỏ sau mưa./.

 Linh Châu