Lý tưởng XHCN có vai trò cực kỳ quan trọng, chi phối vai trò, phẩm chất đạo đức, nhân cách của thanh niên (TN) - người chủ tương lai của đất nước; chi phối suy nghĩ của TN đối với chế độ XHCN hiện tại. Có thể nói, lý tưởng XHCN là một thành tố rất cơ bản, quan trọng cấu thành phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực công tác của TN. Có lý tưởng XHCN sẽ giúp TN luôn có sự định hướng đúng đắn trong tư duy, nhận thức và hành động, biết xem xét, đánh giá, giải quyết những vấn đề trong thực tiễn một cách có hiệu quả; đồng thời, góp phần xây dựng, hoàn thiện phẩm chất và năng lực cho TN, tạo điều kiện để TN hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.
Thời gian qua, việc giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng XHCN cho TN luôn được Đảng ta xác định là vấn đề chiến lược. Đảng, Nhà nước ta cũng đang kỳ vọng và đặt niềm tin vào TN, đưa ra những chủ trương, quan điểm hết sức cụ thể đối với TN và công tác TN. Tại Hội nghị lần thứ 7, Ban Chấp hành Trung ương khóa X, Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Chăm lo, phát triển TN vừa là mục tiêu, vừa là động lực đảm bảo cho sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước”. Đảng ta thường xuyên chăm lo giáo dục, bồi dưỡng, đào tạo, phát triển toàn diện TN Việt Nam. Một trong những nội dung quan trọng đó là giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng XHCN cho lực lượng TN Việt Nam hiện nay, đây được xem là một nhiệm vụ vừa cơ bản, vừa cấp bách, đồng thời là đòi hỏi khách quan của nhiệm vụ cách mạng nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Tuy nhiên, sự khủng hoảng dẫn đến sụp đổ chế độ XHCN ở các nước Đông Âu và Liên Xô làm cho phong trào XHCN tạm thời lâm vào thoái trào, các nước XHCN còn lại đứng trước những thử thách nghiêm trọng, tác động tiêu cực đến niềm tin, lý tưởng XHCN của một bộ phận đảng viên và quần chúng, nhất là thế hệ TN mới lớn lên, thiếu kinh nghiệm, chưa từng trải. Nhiều TN hoang mang, dao động, tin theo những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, hoài nghi con đường đi lên CNXH.
Chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, nhất là diễn biến trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa với nhiều hình thức, phương pháp tinh vi, xảo quyệt, chúng ra sức xuyên tạc, bôi nhọ lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ta,... Hơn nữa, trong suốt mấy thập kỷ qua, nhờ tận dụng những tiến bộ của khoa học - công nghệ, chủ nghĩa tư bản có những điều chỉnh nhất định về chiến lược kinh tế, chính sách xã hội, bóc lột giai cấp công nhân và nhân dân lao động các nước ngày càng tinh vi hơn khiến cho nhiều TN chưa được giác ngộ cách mạng sâu sắc đã ngộ nhận về bản chất của chủ nghĩa tư bản và phai nhạt lý tưởng XHCN.
Mặt trái của nền kinh tế thị trường có những tác động tiêu cực không nhỏ đến quá trình phát triển lý tưởng XHCN của TN. Sự phân cực giàu - nghèo ngày càng tăng, xu hướng tuyệt đối hóa lợi ích cá nhân, coi nhẹ lợi ích tập thể, lợi ích xã hội đang nổi lên rõ rệt. Đây thực sự là trở ngại lớn đối với việc giáo dục, phát triển lý tưởng XHCN cho TN hiện nay. Mặt khác, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện vô nguyên tắc”… Tất cả những biểu hiện tiêu cực này với nhiều mức độ khác nhau đã, đang và sẽ tác động, ảnh hưởng không nhỏ đến tâm tư, tình cảm, lý tưởng XHCN của TN.
Vì vậy, tăng cường giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng XHCN cho TN là việc làm hết sức cần thiết hiện nay, phải thực hiện tốt một số giải pháp sau:
Một là, phải nâng cao chất lượng giáo dục chính trị - tư tưởng, nâng cao chất lượng giáo dục chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, làm cho TN thấm nhuần bản chất cách mạng, khoa học, nắm chắc phương pháp tư duy biện chứng, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng. Từ đó, nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, ra sức phấn đấu, rèn luyện, tu dưỡng, nâng cao đạo đức cách mạng, kiên định lập trường tư tưởng, hình thành bản lĩnh chính trị vững vàng, tự chủ, sáng tạo, dám làm và dám chịu trách nhiệm, không chùn bước trước những khó khăn, đứng vững trước những cám dỗ, thách thức và nguy cơ, kiên quyết bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc,...
Hai là, đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh nhằm làm cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, nhất là TN nhận thức sâu sắc những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; đồng thời, đưa việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh thành công việc tự giác, thường xuyên, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu.
Ba là, giữ vững định hướng XHCN trong nền kinh tế thị trường là một đòi hỏi khách quan để khẳng định tính tất yếu, tính ưu việt của CNXH, đồng thời cũng là đòi hỏi khách quan trong phát triển lý tưởng XHCN cho TN. Phải xây dựng môi trường văn hóa, xã hội lành mạnh; khắc phục và xử lý nghiêm các sai phạm, các sản phẩm không lành mạnh tác động xấu đến việc giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng XHCN cho TN. Môi trường văn hóa, xã hội tác động rõ nét đến sự phát triển lý tưởng xã hội chủ nghĩa của TN.
Bốn là, kết hợp giữa giáo dục lý tưởng XHCN với việc đưa TN vào các phong trào thực tế, đặc biệt là 2 phong trào lớn “5 xung kích, 4 đồng hành”. Xây dựng Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vững mạnh toàn diện về chính trị, tư tưởng và tổ chức, xứng đáng là trường học XHCN của TN và là nơi đoàn kết, tập hợp TN thành một mặt trận rộng lớn. Thông qua các hoạt động của Đoàn, TN được tăng cường giáo dục, bồi dưỡng lý tưởng XHCN, nhờ đó, góp phần phát huy vai trò của TN trong tham gia phát triển KT-XH, bảo đảm quốc phòng - an ninh phù hợp với yêu cầu, tình hình mới của đất nước.
Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, TN đang đứng trước nhiều thời cơ, vận hội mới để phấn đấu vươn lên, đồng thời cũng chịu tác động không nhỏ những thách thức khó lường. Vì vậy, tăng cường giáo dục, bồi bưỡng lý tưởng XHCN cho TN là việc làm hết sức cần thiết, là vấn đề chiến lược để định hướng cho TN có một lý tưởng sống cao đẹp đúng như Bác Hồ, Đảng, Nhà nước ta đang kỳ vọng./.
Đoàn Văn Xê