Cách mạng Tháng Mười (CMTM) không chỉ làm đảo lộn sâu sắc bức tranh toàn cảnh nền chính trị thế giới đương đại mà còn đặt nền móng hiện thực cho xu hướng đi lên CNXH như một tất yếu khách quan, không thể bị đảo ngược. CMTM là một bước ngoặt trong lịch sử thế giới, sự kiện nổi bật nhất trong thế kỷ XX, mà cụ Phan Bội Châu gọi là “Cách mạng thế giới”.
Sau CMTM thắng lợi, nhân loại đã chứng kiến nhiều biến cố lịch sử đầy biến động, song ý nghĩa của nó vẫn không hề thay đổi. Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Giống như mặt trời chói lọi, CMTM Nga chiếu sáng khắp năm châu, thức tỉnh hàng triệu, hàng triệu người bị áp bức, bóc lột trên trái đất. Trong lịch sử loài người chưa từng có cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa đến như thế. CMTM Nga là thắng lợi đầu tiên của chủ nghĩa Mác và học thuyết Lênin ở một nước lớn là Liên Xô, rộng một phần sáu thế giới,... CMTM Nga mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc và cả loài người, mở đầu một thời đại mới trong lịch sử, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên CNXH trên toàn thế giới”.
Thắng lợi của CMTM cùng sức mạnh và tính ưu việt của nhà nước công nông đầu tiên đã tạo ra điều kiện khách quan, chỗ dựa vững chắc, nguồn cổ vũ mạnh mẽ đối với giai cấp vô sản và nhân dân lao động trên khắp các châu lục. Từ đây, nhiều dân tộc bị nô dịch đã bước vào con đường cách mạng mới, trong đó có nhân dân ta - con đường cách mạng của giai cấp công nhân, kết hợp mục tiêu giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của chủ nghĩa thực dân, đế quốc với mục tiêu giải phóng giai cấp công nhân, nông dân và các tầng lớp lao động.
Việc nhận thức về ý nghĩa và tính chất của CMTM là tiền đề, điều kiện để Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định con đường cứu nước đúng đắn. Trên hành trình tìm đường cứu nước, qua khảo sát thực tế ở nhiều nước tư bản, thuộc địa, nghiên cứu lý luận Mác-Lênin và lịch sử nhiều dân tộc, Nguyễn Ái Quốc hiểu rõ bản chất các cuộc cách mạng tư sản. Đây chính là cơ sở lý luận và thực tiễn để Người quyết định việc lựa chọn của mình.
Trong Đường Kách mệnh, Người nhận xét rằng, “Cách mệnh Mỹ là cách mệnh tư bản, mà cách mệnh tư bản là chưa phải cách mệnh đến nơi”. Với Đại cách mệnh Pháp, Người phân tích “trong 3 lần cách mệnh Pháp 1789, 1848, 1879 đều vì dân, can đảm nhiều, nhưng vẫn không đến nơi”. Khác với cách mạng Mỹ, Pháp, CMTM Nga năm 1917 là cuộc cách mạng giải phóng tất cả những người lao động trong nước, chân tay cũng như trí óc, nông thôn cũng như thành thị và điều vĩ đại hơn nữa là mở ra con đường giải phóng các dân tộc bị áp bức trên phạm vi toàn thế giới. Người cho rằng: “CMTM Nga đã đuổi được vua, tư bản, địa chủ rồi lại ra sức cho công nông các nước và dân tộc bị áp bức ở các thuộc địa làm cách mệnh để đạp đổ tất cả các đế quốc chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa trong thế giới”.
Đi theo CMTM, ngay từ khi tiếp cận Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của V.I.Lênin, Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc: “Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!”. Người nói: “Đề cương của Lênin làm tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ tin tưởng biết bao. Tôi vui mừng đến phát khóc lên; ngồi một mình trong buồng mà tôi muốn nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ, đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta”.
Là người Việt Nam đầu tiên, người cộng sản đầu tiên đi theo V.I.Lênin, dưới ánh sáng chói lọi của CMTM, Hồ Chí Minh đã kiên trì đấu tranh cách mạng để thành lập Đảng Cộng sản, thành lập Mặt trận dân tộc, tổ chức lực lượng vũ trang kiểu mới, phát động, thức tỉnh, tuyên truyền, tổ chức quần chúng đứng lên, vùng dậy khởi nghĩa, giành chính quyền về tay nhân dân lao động và giai cấp vô sản. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam, Chiến thắng Điện Biên Phủ, Đại thắng mùa Xuân năm 1975 - phần nào cũng chính là thành quả của CMTM. Hơn thế nữa, ánh sáng của CMTM đã chiếu rọi vào con đường của cách mạng Việt Nam, đó là con đường gắn liền độc lập dân tộc với CNXH. Việt Nam là nước thuộc địa đầu tiên giành được độc lập, là "điểm sáng" cho các dân tộc khác noi theo, dẫn đến sự kiện vĩ đại trong lịch sử “chấm dứt sự nô dịch các dân tộc của thực dân đế quốc”, mang lại tự do, bình đẳng, hạnh phúc cho hàng trăm triệu người trên thế giới.
Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô là “điều bất ngờ lớn nhất thế kỷ” đã đặt toàn bộ phong trào cách mạng và tiến bộ thế giới trước những thử thách lớn lao. Tuy nhiên, điều đó không làm thay đổi tính thời đại, sức sống từ CMTM. Thực tế đã chứng minh, các nước xã hội chủ nghĩa không những đang trụ vững trước sóng gió khó khăn mà còn có bước phát triển theo xu hướng đổi mới, cải cách. Nhiều Đảng Cộng sản đã lấy lại được thăng bằng, từng bước khôi phục tổ chức và tiếp tục hoạt động. Nhiều nước xã hội chủ nghĩa gồm hàng tỉ dân, trong đó, Trung Quốc và Việt Nam đã và đang thực hiện thành công cải cách, mở cửa và đổi mới.
CMTM mang cốt lõi phương pháp luận nhận thức, luôn soi sáng con đường cách mạng Việt Nam, đưa dân tộc ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Đây chính là kim chỉ nam và niềm tin khoa học cho hành động của chúng ta trong việc tiếp tục xây dựng CNXH trong sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay. Điều này đã minh chứng sống động, xác thực cho quy luật trên đồng thời còn bảo vệ và phát triển thành quả CMTM, nêu cao khát vọng phát triển “đất nước phồn vinh, hạnh phúc”, “dân tộc cường thịnh, trường tồn”, góp phần hữu hiệu vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ta trong thời kỳ mới./.
Ths Nguyễn Thanh Hoàng