Miễn nhiệm, từ chức, từ quy định đến thực tế

Bước tiến mới trong nhận thức về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Hiện nay, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (PCTN,TC) không chỉ tập trung ở các hành vi tham ô, nhận hối lộ, đưa hối lộ, làm trái quy định, làm thất thoát tài sản của Nhà nước mà còn gắn với phòng, chống tiêu cực, trọng tâm là suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của CBĐV; không chỉ khu vực Nhà nước mà đã mở rộng tới khu vực ngoài Nhà nước. Theo đó, Trung ương nhất quán quan điểm song hành giữa xây và chống để xử lý nghiêm hành vi sai phạm; đồng thời, khuyến khích người có sai phạm tự giác nhận khuyết điểm, tự nguyện khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại, từ chức.

Qua một số kỳ họp từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) đã xem xét, đồng ý để một số CB chủ chốt của Đảng, Nhà nước thôi giữ các chức vụ đương nhiệm, một lần nữa ghi nhận hiệu lực thi hành QĐ41 sau hơn 2 năm đi vào cuộc sống.

Các quyết định của Trung ương đưa ra căn cứ theo những quy định hiện hành của Đảng, Nhà nước và xem xét nguyện vọng cá nhân của CB; bảo đảm nguyên tắc Đảng lãnh đạo thống nhất công tác CB và quản lý đội ngũ CB; thể hiện trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức Đảng, tập thể lãnh đạo, cơ quan, đơn vị, nhất là người đứng đầu trong việc miễn nhiệm, từ chức; đồng thời, kiên quyết, kịp thời xem xét miễn nhiệm, từ chức đối với CB khi có đủ căn cứ.

Điều 7, Chương II QĐ41 quy định rõ Căn cứ xem xét việc miễn nhiệm, từ chức liên quan đến trách nhiệm người đứng đầu. Theo đó, việc xem xét miễn nhiệm, từ chức liên quan đến trách nhiệm của người đứng đầu khi cấp có thẩm quyền kết luận để cơ quan, đơn vị thuộc quyền quản lý, phụ trách xảy ra tham nhũng, tiêu cực; căn cứ vào một trong các trường hợp sau: Miễn nhiệm đối với người đứng đầu khi để cơ quan, đơn vị thuộc quyền quản lý, phụ trách hoặc cấp dưới trực tiếp xảy ra tham nhũng, tiêu cực rất nghiêm trọng; người đứng đầu lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao để dung túng, bao che, tiếp tay cho tham nhũng, tiêu cực thì tùy tính chất, mức độ sai phạm để xem xét cho từ chức; cho từ chức đối với người đứng đầu khi để cơ quan, đơn vị thuộc quyền quản lý, phụ trách hoặc cấp dưới trực tiếp xảy ra tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng.

Đối với các trường hợp CB bị miễn nhiệm thời gian gần đây, các đồng chí phải chịu trách nhiệm chính trị của người đứng đầu khi để xảy ra vi phạm tại cơ quan, đơn vị; nhiều CBĐV vi phạm pháp luật, bị xử lý hình sự, kỷ luật đảng, hành chính; Ủy ban Kiểm tra Trung ương và các cơ quan chức năng đã kết luận về những vi phạm Quy định về những điều ĐV không được làm về trách nhiệm nêu gương của CBĐV, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng và trách nhiệm người đứng đầu. Những vi phạm, khuyết điểm của các đồng chí đã gây dư luận xấu, ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, Nhà nước và cá nhân CB; để lại những bài học sâu sắc đối với CBĐV, nhất là những người có chức, có quyền nhưng thiếu rèn luyện, tu dưỡng, mất sức "đề kháng” trước cám dỗ tầm thường của danh lợi.

Việc xem xét, đồng ý cho thôi giữ các chức vụ, nghỉ công tác đối với những đồng chí thuộc diện Trung ương quản lý có vi phạm thời gian qua được thực hiện khẩn trương, đúng quy trình, quy định tại Chương III, Điều 8 QĐ41. Đánh giá về hiệu quả thi hành QĐ41, nhiều ý kiến tâm huyết của CBĐV bày tỏ sự đồng tình và khẳng định niềm tin vào bước đột phá trong tư duy “có lên, có xuống”, “có vào, có ra” trong công tác CB, nhất là sự nghiêm minh trong kỷ luật Đảng, "không có vùng cấm, không có ngoại lệ". Quy định đi vào cuộc sống góp phần quản lý, sàng lọc đội ngũ CB, từng bước xây dựng và hình thành văn hóa từ chức trong các cơ quan công quyền.

Đề cao tự trọng, hình thành văn hóa công vụ

Miễn nhiệm, từ chức không phải là phạm trù mới, bởi đã được thể chế hóa bằng quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước từ nhiều nhiệm kỳ trước. Bộ Chính trị đã đưa ra những căn cứ cụ thể để xem xét cho CB thôi giữ chức vụ, miễn nhiệm, từ chức tại Quy định số 260-QĐ/TW, ngày 02/10/2009.

Tuy nhiên, suốt thời gian dài thực hiện, kết quả vẫn chưa như mong muốn. QĐ41 sau hơn 2 năm thực hiện đã củng cố niềm tin trong CBĐV và Nhân dân về việc nói đi đôi với làm, làm nghiêm từ trên xuống, không có vùng cấm, không có vùng trống, không có ngoại lệ, không đặc quyền, bất kể người đó là ai; khẳng định quyết tâm và quan điểm nhất quán của Đảng trong đấu tranh PCTN,TC.

Việc nêu gương trong thực hiện QĐ41 cũng lan tỏa thông điệp về giá trị của lòng tự trọng trong mỗi CBĐV, nhất là người đứng đầu cơ quan, đơn vị. Với bộ “công cụ” hữu hiệu này, nhiều cấp ủy Đảng, lãnh đạo địa phương, đơn vị có căn cứ cụ thể để thay thế nhanh hơn, sàng lọc ra khỏi đội ngũ CB lãnh đạo, quản lý những người không đủ phẩm chất, năng lực, uy tín mà không phải chờ hết nhiệm kỳ hoặc hết thời hạn bổ nhiệm để việc cách chức, bãi nhiệm, miễn nhiệm đúng tinh thần trong công tác CB mà Nghị quyết Trung ương 7 (khóa XII) đề ra.

Đảng ta xác định, cái gốc của tham nhũng, tiêu cực là ở sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; tài sản mất có thể thu hồi nhưng mất tư cách đạo đức, phẩm chất chính trị là mất tất cả. Việc triển khai, thực hiện hiệu quả QĐ41 thể hiện rõ tinh thần song hành giữa xây và chống, mục đích; cao nhất như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: Đó là để “trị bệnh cứu người”, kỷ luật một vài người để cứu muôn người, truy tố một vụ để cảnh tỉnh cả một vùng, một lĩnh vực, từ đó để cảnh báo, răn đe, giáo dục, phòng ngừa là chính, nên cần phải phát hiện từ sớm, xử lý từ đầu; phải tăng cường giáo dục, kỷ luật, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, dùng kỷ luật nghiêm minh và giám sát nghiêm khắc để CBĐV biết giữ gìn, nhớ điều cấm, giữ giới hạn.

Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Tư vấn các vấn đề văn hóa xã hội - Nguyễn Túc cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, nếu giáo dục, rèn luyện ĐV không đạt được cần, kiệm, liêm, chính thì khi biết mắc sai lầm, khuyết điểm, không phải CB nào cũng sẵn sàng từ chức. Trong một số trường hợp, trách nhiệm thuộc về tổ chức. Khi CB được giao trách nhiệm, thẩm quyền về công tác CB còn nghĩ đến lợi ích cá nhân thì công tác miễn nhiệm, từ chức còn gặp khó.

Do đó, muốn quy định của Đảng đi vào cuộc sống, trước hết cần quan tâm trọng dụng người tài, đức ngay từ đầu. Lựa chọn CB trước hết phải lựa chọn người toàn tâm, toàn ý phục vụ Đảng, Nhân dân. Song song quá trình giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện CB, cần coi trọng công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát để người không đủ phẩm chất, năng lực, uy tín không muốn cũng buộc phải miễn nhiệm, từ chức.

Quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước là “vòng kim cô” để nắn chỉnh các biểu hiện, hành vi vi phạm của CBĐV nhưng cũng khó triệt để, tuyệt đối nếu mỗi CBĐV, nhất là người có chức, có quyền không tự ý thức tu dưỡng, rèn luyện, không nhận rõ trách nhiệm, bổn phận, tự đánh mất mình./.

Huyền Linh