Một lời tha thứ

Minh họa: Thiện Mỹ

Cô Lựu mấp máy đôi môi một hồi rồi bật lên thành tiếng, tiếng kêu như tiếng khóc, nghe xé ruột, xé gan:

- Luân ơi, má... má là má của con nè! 

- Má!... Má!...

Ngồi coi mấy đứa nhỏ trong xóm tập tuồng chuẩn bị diễn giao lưu với các ấp, cô đào Tuyết Mai nghe tim mình như đang thắt lại. Hồi đó, cũng vai cô Lựu, đào Mai lấy biết bao nước mắt của khán giả. Vậy mà giờ đây, ở cái xóm Xẻo Nga này, khi căn bệnh vắt gần cạn làn hơi, nhan sắc của mình thì chính cô lại không kềm được lòng trước cuộc đời của cô Lựu.

Về tới nhà, cô thấy Tùng đang vá lại tay lưới. Anh ngẩng lên, cười: “Bữa nay mấy đứa nhỏ hát “Đời cô Lựu” được không, Mai?”. Cô gật nhẹ mà mắt buồn thăm thẳm. 

- Hay là... để con Yến diễn vai cô Lựu lúc còn trẻ, cô Lựu mười chín năm sau... Mai hát đi! Hồi đó, mỗi lần Mai vào vai Lựu là tui cứ đứng bên cánh gà khóc suốt nên bị mấy cô đào trẻ chọc ghẹo, mắc cỡ gần chết! Nói thiệt, làm như trời sanh ra Mai là để đóng vai cô Lựu vậy!

Mai ngán ngẩm, thở dài:

- Thôi đi, đừng nhắc chuyện ngày trước. Bây giờ già rồi, hát xướng gì nữa.

Hồi đó, Mai là đào chánh, đóng cặp với kép Minh Đức. Ai cũng nói hai người sắm tuồng giả mà tình thật vì họ không chỉ ăn ý trong vở diễn mà còn rất hợp nhau ngoài đời. Có bữa thấy hai người đang diễn tuồng mùi mẫn trên sân khấu, không hiểu sao Tùng lại không kềm được nước mắt, có lẽ anh đã để bụng thương đào Mai mất rồi. Thấy Tùng khóc, ông bầu đang đứng bên cánh gà cười ghẹo: “Ai đời đàn ông con trai lại dễ mủi lòng như vậy? Tuồng chưa tới khúc éo le mà khóc bù non bù nước rồi!”. Tùng nghe tủi, người ta nổi danh vì ca hay lại đẹp trai như Tống Ngọc, còn Tùng chỉ là anh chàng phụ phục trang, ánh sáng cho đoàn. Muốn ghen, lấy cớ gì để ghen? Nên đêm đêm, anh chỉ biết nén chặt lòng, âm thầm làm người kéo màn bên cánh gà cho vở diễn. 

Sau cơn bệnh nặng, Mai rời ánh đèn sân khấu, không về quê mà đến sống ở cái xóm Xẻo Nga heo hút này. Vậy mà anh chàng Tùng si tình lại khăn gói đi theo, tình nguyện làm người bầu bạn đỡ đần hôm sớm. Thời trẻ, bao nhiêu yêu thương Mai đã dành hết cho Minh Đức, giờ đây, với tấm thân rã rời, tàn tạ vì căn bệnh nan y, bên cô chỉ còn có Tùng. Thấy cô ái ngại, Tùng nheo nheo cặp mắt, cười: “Ai biểu từ trẻ tới giờ tui chỉ thương một mình Mai làm chi!”. 

***

Chiều, Tùng bơi xuồng ngang, thấy bà Sáu đang nằm treo võng cặp mé sông.

- Bác Sáu ăn cơm chưa?

Bà gật đầu: 

- Ăn rồi! Đi thả lưới hả chú Tùng? Bữa nào rủ cô Mai qua chơi. Lóng rày cổ khỏe hả?

- Dạ khỏe, bữa nào con ghé thăm bác. Giờ tối rồi, sợ không kịp con nước.

Thời trẻ, bà Sáu là đào hát bội. Bây giờ, bà hay than: “Nghề hát xướng coi vậy mà nó bạc, bạc dữ lắm! Lên sân khấu thì làm ông này, bà nọ, cởi mão, áo bào, tẩy đi lớp phấn son giả tạo thì đời thường nhiều khi khổ lắm!”. Bà Sáu nói thì vậy, thật ra đồ đi hát bà còn giữ nguyên trong tủ, lâu lâu lấy ra, đội mão, mang hia, múa vài đường kiếm cho đỡ nhớ cái nghề mà ngoài miệng cứ nói là nó bạc. 

Có hôm nghe bà than thở về gia cảnh, Tùng thắc mắc:

- Bác Sáu nói sao nghe buồn vậy? Con thấy con Yến vừa ngoan hiền lại vừa hiếu thảo, có đứa cháu ngoại như vậy thì còn gì bằng.

- Chèn ơi, chú mới tới đây hơn một năm nên không biết. Kể ra, ông trời cũng còn xót cho cảnh già. Mười mấy năm trước, tui lượm được con Yến còn đỏ hỏn trước cửa. Tại cái tánh tui hay than vậy chớ thấy nó hiếu thảo, tui nghe an ủi lắm!

Tùng giật mình:

- Vậy mười mấy năm nay, nó... rồi bác có tin tức gì của cha mẹ nó không?

- Cha mẹ của nó nghĩ cũng tệ, bỏ đứa con trước cửa nhà bà già độc thân vào một buổi sáng trời lập đông rồi biền biệt hổng tin tức gì hết trọi. 

***

Ngồi ở đình, được coi tụi nhỏ tập tuồng, nào là cô Lựu, nào Hai Thành, Minh Luân,... Tùng chợt nghe rạo rực ánh đèn sân khấu và bao kỷ niệm buồn vui thời đi hát chợt sống dậy. 

Đến giờ giải lao, Tùng gặp Yến, khen:

- Chà, bữa nay cô Lựu diễn hay quá ta!

Yến đỏ mặt:

- Chú Tùng cứ ghẹo hoài. Con mới bị ông Bảy Đờn chê cái đoạn cô Lựu gặp lại đứa con trai sau mười chín năm xa cách, diễn chưa nhập vai. Nói thiệt, con mới mười bảy tuổi, bắt nhập tâm cái cô Lựu bốn mươi ngoài, cuộc đời đầy ngang trái, éo le, biểu khóc như thiệt, làm sao mà khóc cho được!

- Thì con cứ tưởng tượng cái cảnh mình được gặp lại má ruột rồi khóc ngon lành chớ gì.

Nghe nhắc, Yến buồn hiu:

- Hồi nhỏ tới giờ con có biết mặt ba má gì đâu. Chỉ có ngoại, con tưởng tới ngoại mà diễn thôi.

- Vậy bữa nào con nhờ cô Mai dạy cho. Hồi đó, cổ là đào hát, diễn vai cô Lựu hay lắm!

- Ông Bảy Đờn cũng biểu vậy nhưng thấy cô bệnh nhiều, sức khỏe kém, con hổng dám. Hay là… chú về nhà nói tiếp giùm con một tiếng, hen?

Tùng ngập ngừng:

- Ờ... ờ… mà, Yến nè, thí dụ mai mốt má ruột của con về đây, hối lỗi... thì... con tính thế nào?

Không đợi một giây suy nghĩ:

- Nhìn má? Không! Không bao giờ! Trong đời con chỉ có ngoại, ngoại là người thân duy nhất của con mà thôi.

Lời của con bé làm Tùng nghe lòng mình quặn thắt. Anh đang kềm nước mắt. Trời ơi, con Yến đang tập vai cô Lựu nhưng tại sao nó lại không hiểu và thông cảm cho cuộc đời của cô Lựu? Thế mới biết, người đời khóc rất nhiều cho Lựu nhưng mấy ai dành cho cô sự cảm thông.

Yến cập xuồng vào bến. Bà Sáu bước xuống đón:

- Bữa nay tập tành làm sao mà mặt mày bần thần dữ vậy con? Thôi, lên nhà ăn cơm, ngoại có nấu canh chua bông súng cá rô ngon lắm nè!

Yến cột dây lòi tói vào gốc bình bát, mặt bí xị:

- Nhiều chuyện buồn lắm ngoại ơi. Mà, buồn nhất là chuyện bị ông Bảy Đờn chê không nhập vai.

- Bởi vậy, qua nhờ cô Mai dạy cho. Cổ là đào chánh nổi tiếng một thời mà.

- Thôi đi, cái bà Mai, bà Mốt đó mà hát xướng gì - Yến dùng dằng làm dây lòi tói khua rổn rảng - Ngoại dạy cho con đi. Hồi đó, ngoại cũng là đào hát vậy!

Thấy đứa cháu không được vui, bà Sáu vỗ nhẹ vào đầu nó:

- Tui là đào hát bội. Già rồi cô ơi! Ừ mà, chừng nào cô hát “Thần nữ dâng ngũ linh kỳ” thì tui sẵn sàng dạy cho. Tưởng gì, ba cái chuyện múa đao, múa kiếm, đi gối là nghề của bà già này mà.

Trong đêm công diễn buổi giao lưu văn nghệ giữa hai ấp, Yến diễn đoạn cô Lựu lúc trẻ, đào Mai vào vai Lựu mười chín năm sau. Lúc đầu, Mai không đồng ý nhưng Tùng và chòm xóm mỗi người một tiếng nên cô chấp nhận. Lâu rồi không lên sân khấu, nay lại được đóng vai Lựu, bỗng dưng Mai thấy hồi hộp y chang cái dạo mới tập tành đi hát. Còn Tùng, chính anh lại không kềm được xúc động trước một cô Mai sắm vai Lựu đẹp không khác ngày nào. 

... Màn lại kéo ra. Mười chín năm sau, cô Lựu gặp lại con, Mai diễn xuất thần làm khán giả nghẹn thắt tim. Còn ông Bảy Đờn, hồi nào tới giờ mê cái đoạn này lắm nên cứ gật gù, cặp mắt lim dim, ưng ý. Trên sân khấu, cô Lựu tội nghiệp đang bị Hội đồng Thăng hành hạ, mắng chửi làm Tùng bức xúc, lẩm bẩm: “Vai này mà để cái thằng Minh Đức... mày làm khổ đời Mai, tao...”. Nhưng rồi thấy Mai quá xúc động, Tùng đâm lo vì mấy đêm nay anh thấy cô thức rất khuya, sức khỏe thì kém lắm. Anh biết lòng Mai đang rối, muốn nói, muốn đối diện với một sự thật mà lương tâm cô đang cắn rứt. 

Cô Lựu nghẹn ngào:

- Luân ơi, má... má là người đàn bà vô trách nhiệm. Mười bảy năm nay, má không hề chăm sóc cho con. Từ buổi sáng hôm ấy đến nay, má chưa ôm con trong vòng tay dù chỉ một lần... Tha thứ cho má! Hãy tha thứ cho má!...

Mai diễn như thật. Người Mai run lên và khóc như chưa bao giờ được khóc, có lẽ bao nhiêu nước mắt trong mười mấy năm đã đến lúc tuôn trào. Dưới sân khấu, mấy ông già, bà lão mủi lòng, sụt sùi. Chỉ có Tùng, anh thuộc lòng đoạn này nên giật mình: Trời đất, Mai diễn cái gì vậy? Những câu thoại này đâu có trong tuồng? Mười bảy năm? Võ Minh Luân mười chín tuổi rồi mà!?

Thình lình cô Lựu ngã quỵ xuống, mặt tái nhợt. Khán giả nhốn nháo. Tùng nhảy lên sân khấu, lắc lắc đôi vai gầy của cô đào, kêu lớn:

- Mai! Mai! Cô thấy trong người thế nào? Mai mệt lắm phải không?

Rồi một điều không ai ngờ tới, Yến từ bên cánh gà vội chạy ra, khụy người xuống, ôm chặt lấy đào Mai:

- Má!... Má!...

Yến gọi má trong tiếng nấc. Tiếng má mà nó cố kềm nén trong lòng bấy lâu, nay bật ra nghe như tiếng khóc.

- Má hãy tha thứ cho con!... Tha thứ cho con!... Mấy ngày trước, chú Tùng đã cho biết mọi chuyện nhưng con... Má ơi!... Má ơi!...

Nghe con gọi, đào Mai cố gượng, từ từ mở mắt. Chắc cô định nói với con nhiều lắm nhưng cổ bỗng nghe nghẹn, đôi môi tái nhợt mấp máy điều gì không rõ, mắt hướng về Tùng rồi siết chặt đứa con gái.

Sân khấu im bặt, dưới hàng ghế, bà Sáu kéo khăn lau nước mắt./.

Nguyễn Linh